Psychologie van kleur op het podium van jouw event; spotlight op geel
Groen zien, een blauwtje lopen, over de rooie gaan: onze taal zit vol met kleuren, ieder met zijn eigen betekenis en geschiedenis. Van kaartspellen tot fysieke toestanden en symbolische verwijzingen, kleur is niet weg te denken uit onze communicatie. Nederland is natuurlijk geen uitzondering. Kleur wordt al eeuwen gebruikt als een wereldwijd middel voor storytelling. Dit betekent echter niet dat de betekenis altijd hetzelfde blijft. Groen gras lijkt misschien een wereldwijd begrip, maar zou je honing ook groen noemen? Volgens de oude Grieken namelijk wel.
Kleur wordt vaak gebruikt als een beschrijvende factor, terwijl de betekenis ervan kan verschillen per tijdsperiode en cultuur. Geel staat bijvoorbeeld voor vroomheid en toewijding tijdens het Indiase Holi-festival, maar dezelfde kleur werd gezien als onfatsoenlijk en goedkoop in het Engeland van de jaren 1870. Daarin verwees het naar de yellowback-fictie die bij kiosken werd verkocht. Toch blijkt dat alle kleuren ook overkoepelende effecten hebben op mensen in het algemeen. In mijn ervaring als showmaker heb ik manieren gevonden om mijn verhalen een boost te geven door deze effecten bewust te gebruiken. Van rekwisieten tot verlichting, kleur zit in elk detail. Met dit artikel wil ik een deel van die kennis met je delen.
Als muziek in je ogen
Om kleur als een instrument van storytelling te kunnen zien, is het handig om de relatie tot muziek te begrijpen. We gaan even terug naar de 17e eeuw, de tijd van Sir Isaac Newton – de man die in onze geschiedenisboeken voornamelijk bekend staat voor zijn ontdekking van de zwaartekracht. Wat veel mensen niet weten, is dat hij ook gefascineerd was door regenbogen. Uiteindelijk heeft hij besloten dat er zeven basiskleuren zijn: rood, oranje, geel, groen, blauw, indigo, violet. Het getal zeven hierin lijkt willekeurig, maar niets is minder waar. Het verwijst namelijk naar de zeven tonen van de Heptatonische toonladder, een veelgebruikte muzikale verdeling in westerse muziek.
Als de muziekliefhebber die hij was, onderzocht Newton of hij – letterlijk – kon spelen met kleuren zoals men doet met muzieknoten. Hij verbond de zeven basiskleuren aan zeven noten op een toonladder van C majeur. De eerste D-noot zou rood aangeven en de laatste C zou violet zijn. Net als noten op een piano, zijn sommige combinaties aangenamer dan andere. Een harmonieus akkoord van drie noten zou overeenkomen met harmonieuze kleurencombinaties, terwijl dissonantie zou resulteren in contrasterende kleuren. Gelukkig voor ons vond Newton een manier om deze harmonieën ook begrijpelijk te maken voor niet-muzikanten met het kleurenwiel.
3 ways to Yellow
Dus, hoe vertaalt dit alles zich naar een geweldige show? Laten we de kleur geel als voorbeeld nemen. Zoals bij elke kleur, zijn de implicaties van geel veranderd: van het felgeel van schandalige romans en fluorescerende rave-posters tot de speelse tint van emoji’s. Hoewel de contextuele implicaties zijn veranderd, heeft geel zijn rebelse karakter niet opgegeven. Daarnaast zijn er ook een aantal wetenschappelijke effecten op mensen die nog lange tijd van kracht zijn. Drie hiervan wil ik graag hieronder met jullie delen, en vooral hoe je dit kan toepassen tijdens events.
1. Aandacht trekken
Van de zeven regenboogkleuren verwerken onze ogen geel als eerst. Het is de meest zichtbare kleur en is van veraf gemakkelijk te herkennen. Hierdoor is geel ook meteen de meest opvallende kleur. Hierom zijn bijvoorbeeld stickers met “sale” in winkels vaak geel. In een show kunnen we geel dan ook goed gebruiken om belangrijke elementen aan te duiden, zonder het er te dik op te leggen. Het gebruik van geel in gematigde hoeveelheden maakt voor een artistieke manier om de aandacht van je publiek te trekken.
2. Release the rebel
Door de tijd heen is een heldere, opvallende tint geel vaak gebruikt als een signaal van afwijking van het “normaal”. Ook wordt het wereldwijd in verband gebracht met nieuw leven of kinderen. Dit maakt het een uitstekende hulpmiddel om iets nieuws of afwijkends te introduceren aan de kijker.
Omdat geel gemakkelijk onze aandacht trekt, zijn onze lichamen er ook aan gewend om onmiddellijk in actie te treden om het te verwerken. Het blijkt dat onze stofwisseling verhoogt en ons hart letterlijk sneller gaat kloppen. Door de inspanning die het verwerken van geel vereist, zullen mensen van nature grote hoeveelheden van deze kleur willen ontwijken. Precies deze reactie moedigt ons lichaam aan om te bewegen en vergroot ons gevoel van energie. Deze fysieke reactie is erg handig als je het publiek opgetogen of nieuwsgierig wilt maken, of misschien zelfs rebels.
3. Voorkom frustratie
Overmatig gebruik van geel heeft ook zijn eigen effect, vooral bij hoge verzadiging. Omdat geel veel licht reflecteert, is het ook de meest vermoeiende kleur om naar te kijken. We hebben allemaal wel eens geprobeerd recht in de zon of een lamp te kijken. Het is een gevoel waar de meeste mensen niet lang van genieten. Zeker als we bedenken hoe groot het vermogen van podiumverlichting is, zou ik uitgebreid gebruik van sterk verzadigd geel zeker afraden.
De meeste kleuren kunnen enigszins worden afgezwakt door wat zwart aan het mengsel toe te voegen, bijvoorbeeld in het decor, maar geel is de enige basiskleur die dit onmogelijk maakt. Wanneer je zwart toevoegt, vervalt de gele tint gemakkelijk in een slijmerig groen. Geel kan echter worden bijgesteld door andere kleuren mee te mixen of simpelweg wit toe te voegen. Denk aan het zachte geel van kleine kuikentjes. Wie zal ooit gefrustreerd raken door die gedachte? Zolang we maar wegblijven van een overvloed aan fluorescerende geel van de jaren 80.
Storytelling en kleur gaan hand in hand: kleur als middel om een verhaal te vertellen, maar ook als een manier om de impact van het verhaal te vergroten. Talloze kleuren staan tot onze beschikking om talloze verhalen te vertellen. Maar hoe hard we ook proberen om de impact van kleuren te generaliseren, de perceptie ervan blijft subjectief. Factoren als leeftijd, cultuur, de podium-setting en zelfs de toestand van onze eigen ogen beïnvloeden onze perceptie van kleur. Dit is de reden waarom wij als showmakers het ontzettend belangrijk vinden om ons publiek te begrijpen. Mensen zijn uniek. Onze shows dus ook.