Is iedereen met een handicap welkom op jouw event of festival?

Wat is een handicap

Welke term gebruik je: handicap of beperking? De groep mensen met een handicap of met een beperking is zo divers. Divers in soorten handicap maar ook divers in hun verschillende behoeften. Binnen één groep van mensen met eenzelfde handicap bestaan al zoveel visies, wensen en behoeften.

Deze diversiteit zien we ook terug in het gebruik van de termen. Bij de ene kennis- of belangenorganisatie (o.a. Ieder(in), Vereniging voor Gehandicaptenzorg Nederland en Disabilities Studies in Nederland) wordt het woord beperking gebruikt, bij de andere handicap. Tip: neem contact op met een lokale belangenorganisatie voor mensen met een handicap in de desbetreffende gemeente van jouw event of festival en ga in gesprek over de behoefte.

Handicapmodellen

Wat een handicap is, is eigenlijk afhankelijk van hoe er in de samenleving naar een handicap wordt gekeken. Hiervoor zijn verschillende handicapmodellen. Zowel het charitatieve als het medische model leidt vaak tot onzichtbare drempels zoals (on)bewuste vooroordelen, stigma en uitsluiting.

Gelukkig zien we hier een verschuiving in en gebruiken meer organisaties tegenwoordig het sociale model, centraal hierin staat;

• Het stigma moet aangepakt worden;
• Het probleem zit in de samenleving: iets is ontoegankelijk;
• Drempels moeten worden weggenomen om gelijkheid te realiseren.

Het culturele model ziet diversiteit in een samenleving als een meerwaarde en een sterkte. Handicaps maken deel uit van de culturele diversiteit.

VN-verdrag Handicap

Vanaf 2016 geldt in Nederland een speciaal akkoord: het VN-verdrag Handicap. Hierin zijn gelijkwaardige participatie en toegankelijkheid belangrijke doelstellingen. Met het programma ‘Onbeperkt meedoen!’ geeft de overheid sinds 2018 praktische uitwerking aan het verdrag. Samen met maatschappelijke organisaties wil dit programma een maatschappelijke beweging in gang zetten zodat mensen met een handicap kunnen leven zoals zij dat zelf willen.

Soorten handicaps

Om welke handicaps gaat het nu en hoeveel mensen met een handicap leven in Nederland? Er zijn veel soorten handicaps. Ze kunnen meervoudig zijn, permanent of tijdelijk. Om hoeveel mensen met een handicap het gaat, is lastig te zeggen. Want er zijn ook tijdelijke of onzichtbare handicaps, en niet alle gevallen zijn geregistreerd. Wel geven sommige organisaties een richting in getallen. Vereniging voor Gehandicaptenzorg Nederland (VGN) schrijft het volgende op haar website over verstandelijke, lichamelijke en zintuiglijke beperking:

• In Nederland hebben meer dan 142.000 mensen een verstandelijke beperking
• Meer dan 1.400.000 mensen hebben een lichamelijke beperking
• Meer dan 11.400 mensen hebben een auditieve beperking (doof of slechthorend)
• Meer dan 250.000 mensen hebben een visuele beperking

Bijna 2.000.000 mensen hebben dus een verstandelijk, lichamelijk en/of zintuiglijke beperking. Dat betekent dus één op de tien mensen in Nederland.

Veel mensen denken bij een handicap gelijk aan een persoon die in een rolstoel zit. Echter zijn er ook mensen die wel kunnen staan of een klein stukje kunnen lopen maar afhankelijk zijn van een rolstoel. Ook binnen de groep van mensen met een visuele beperking zijn er verschillen. Zo kun je vermindert zicht hebben tot volledig blind zijn. Bij doofheid geldt hiervoor hetzelfde als ook voor elke andere handicap. Dit gaat in gradaties en ieder mens is uniek.

Bewustwording

De eerste stap naar toegankelijke events begint bij bewustwording. Dat wij, als samenleving, ons bewust worden van zichtbare en onzichtbare drempels voor mensen met een handicap.

Toegankelijkheid betekent dat iedereen zich welkom en gewenst voelt en dat men zo min mogelijk obstakels ervaart. Toegankelijk zijn betekent dat iedereen in de samenleving mee kan doen. Met of zonder handicap. Iedereen moet in ieder geval de vrije keuze hebben om naar een event of festival te gaan. Om mee te kunnen doen en te genieten van een event of festival.

Het Rijksmuseum heeft in de recente publicatie Rijksmuseum. Onbeperkt Toegankelijk treffend verwoordt:

Toegankelijkheid = combinatie van gelijkwaardigheid + gastvrijheid + zelfstandigheid

Gelijkwaardigheid gaat over dat je net als een ander naar binnen kunt, mee kunt doen.

Gastvrijheid gaat over dat iedereen zich welkom en gewenst voelt, maar ook normaal en vriendelijk behandeld wordt. En niet ongevraagd hulp aangeboden krijgt of meer dan normaal aangekeken wordt.

Zelfstandigheid betekent zelfstandig je entreekaart kopen, zelfstandig naar binnen kunnen. Niet iedere rolstoelgebruiker wil namelijk geduwd of begeleid worden. Een ander voorbeeld is goede bewegwijzering en hulpmiddelen toestaan zoals scootmobielen, loopfietsen en elektrische rolstoelen. Dit vergroot de zelfstandigheid van mensen met een fysieke handicap.

Er bestaan meerdere vormen van toegankelijkheid, bijvoorbeeld:

Digitale toegankelijkheid betekent:

• Dat je toegang hebt tot digitale informatie, zoals website
• Dat je tijdig op je website vermeldt, helder en toegankelijk welke festivalterreinen en festival onderdelen toegankelijk zijn. En op welke manier ze toegankelijk zijn

Fysieke toegankelijkheid: hoe bereik ik

• het festivalterrein, de podia
• de toiletten, EHBO
• de bar
• bewegwijzering

Sociale toegankelijkheid

• ontvangst
• bejegening door crew & personeel
• voelt de doelgroep zich welkom, gewenst
• gelijkwaardige behandeling als festivalbezoeker
• gedeelde interesse staat centraal: namelijk muziek en (dans)beleving niet de handicap, begeleider of hulpmiddelen.

Financiële toegankelijkheid

• Is het entreeticket betaalbaar, zoniet ben je als event bereid om een gereduceerd tarief aan te bieden? Mensen met een handicap hebben vaak meer uitgaven of minder vaak betaald werk. Ben je bereid om de ondersteuner, gebarentolk of blindentolk gratis toegang te geven?

In 2022 lanceerden HandicapNL en Green Events samen met festivalorganisatoren de Onbeperkt Feest-belofte: koplopers van outdoor muziekfestivals werken samen in bewustwording en kennisdeling, en zetten concrete stappen in toegankelijkheid. Zij maken stap voor stap hun festivals daadwerkelijk voor iedereen toegankelijk.

Beeld: Green Events en ID&T